ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಇತಿಹಾಸ – ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಂಪರೆ :

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ (Sanatana Dharma) ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ, ಅದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಯಲ್ಲ, ಬದುಕಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡುವ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಖರವಾದ ಸ್ಥಾಪಕನಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಸಮಾಜ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ತತ್ತ್ವ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ.

ವೇದ ಕಾಲ (ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 1500 – 500) :

• ಋಗ್ವೇದ: ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥ, ಸ್ತೋತ್ರಗಳ ಸಂಕಲನ.
• ಯಜುರ್ವೇದ, ಸಾಮವೇದ, ಅಥರ್ವವೇದ: ಹವನ, ಸಂಗೀತ, ಮಂತ್ರ ಮತ್ತು ಜೀವನೋಪಯೋಗಿ ಜ್ಞಾನ.

ವೇದಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವರುಗಳು – ಇಂದ್ರ, ಅಗ್ನಿ, ವರುಣ, ಸೋಮ ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಗಳಾಗಿದ್ದರು.

ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. 800 – 200):

ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು "ಬ್ರಹ್ಮ" ಮತ್ತು "ಆತ್ಮ" ಎಂಬ ಪರಮ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ.

• ಅದ್ವೈತ, ದ್ವೈತ, ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ ಮುಂತಾದ ದರ್ಶನಗಳ ಬೀಜ ಇಲ್ಲಿ ನೆಡಲಾಯಿತು.
• "ತತ್ತ್ವಮಸಿ", "ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ" ಎಂಬ ಮಹಾವಾಕ್ಯಗಳು ಈ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಜನಿಸಿದವು.

ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳು (ಕ್ರಿ.ಪೂ. 500 – ಕ್ರಿ.ಶ. 500):

• ರಾಮಾಯಣ: ರಾಮನ ಆದರ್ಶ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಧರ್ಮನಿಷ್ಠೆ.
• ಮಹಾಭಾರತ: ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದ ಮೂಲಕ ಧರ್ಮದ ಹೋರಾಟ.
• ಭಗವದ್ಗೀತೆ: ಕೃಷ್ಣನು ಅರ್ಜುನನಿಗೆ ನೀಡಿದ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನಪಾಠ.

ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳ ಕಥೆಗಳು, ಅವತಾರಗಳು, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಸೃಷ್ಟಿ–ಸ್ಥಿತಿ–ಲಯದ ವಿವರಗಳಿವೆ.

ದೇವರು-ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಗಳು (7ನೇ ಶತಮಾನ – 17ನೇ ಶತಮಾನ) :

• ಶೈವ ಭಕ್ತಿ: ಶಿವನ ಆರಾಧನೆ, ನಯನಾರರು, ಬಸವಣ್ಣ, ಲಿಂಗಾಯತ ಚಳುವಳಿ.
• ವೈಷ್ಣವ ಭಕ್ತಿ: ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಗಳು – ರಾಮ, ಕೃಷ್ಣನ ಭಕ್ತಿ. ಆಳ್ವಾರರು, ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು.
• ಶಕ್ತ ಭಕ್ತಿ: ದೇವಿಯ (ದೇವಿ, ದುರ್ಗಾ, ಕಾಳಿ) ಆರಾಧನೆ.

ಮಧ್ಯಯುಗ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಯುಗ:

ಮಧ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಂ ಮತ್ತು ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚಾದರೂ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ತನ್ನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಆಧುನಿಕ ಯುಗದಲ್ಲಿ – ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸ, ಶ್ರೀಅರಬಿಂದೋ, ಗಾಂಧೀಜಿ ಮುಂತಾದ ಮಹನೀಯರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ವೇದಿಕೆಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು :

• ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳ ಆರಾಧನೆ ಆದರೆ "ಏಕ ಸತ್ಯ" ಎಂಬ ಪರಮತತ್ತ್ವ.
• ಕರ್ಮಸಿದ್ಧಾಂತ – ಒಬ್ಬನ ಕರ್ಮ ಅವನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ.
• ಪುನರ್ಜನ್ಮ – ಆತ್ಮ ಶಾಶ್ವತ, ದೇಹ ಮಾತ್ರ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ.
• ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ವೈವಿಧ್ಯತೆ – ವಿವಿಧ ದರ್ಶನಗಳು, ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು, ಆಚರಣೆಗಳು.

ಸಾರಾಂಶ :

ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಇತಿಹಾಸವು ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವ, ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಚರಿತ್ರೆಯಾಗಿದೆ. ಅದು ಕೇವಲ ಧರ್ಮವಲ್ಲ, ಜೀವನಶೈಲಿ ಮತ್ತು ದರ್ಶನ. ಇಂದಿಗೂ ವಿಶ್ವದ ಕೋಟ್ಯಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಬದುಕಿನ ದಾರಿದೀಪವಾಗಿದೆ.